مصاحبه اختصاصی با پروفسور مسعود فرزانه بنیان‌گذار بزرگترین لابراتوارجهانی یخ‌زدگی جوی

«مسعود فرزانه» یکی از دانشمندان بزرگ ایران و جهان در زمینه برق و الکترونیک است که در پاییز 1327 در شهرکرد و در یک خانواده فرهنگی چشم به جهان گشوده است. پدرش مرحوم «رحیم فرزانه» از پیشگامان هنر عکاسی در استان چهارمحال بختیاری و پایه‌گذار عکاسی فرزانه در شهرکرد بود. «مسعود فرزانه» فراگیری دانش را در شهرکرد آغاز کرد و پس از گرفتن مدرک دیپلم ریاضی وارد دانشکده پلی‌تکنیک تهران (دانشگاه امیرکبیر کنونی) شد که در آن روزگار معتبرترین مرکز دانش‌اندوزی آکادمیک در حوزه دانش مهندسی و اولین دانشگاه فنی ایران بود و از آن با نام مادر دانشگاه‌های مهندسی ایران یاد می‌کنند.

او در اوایل دهه پنجاه مدرک مهندسی برق قدرت را از دانشگاه پلی‌تکنیک دریافت کرد و سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه «پل ساباتیه» در شهر «تولوز» فرانسه رفت.

«مسعود فرزانه» در سال‌ 1978 موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشته « Electrical engineering» و در سال 1980 میلادی موفق به اخذ مدرک دکتری برق از این دانشگاه شد. سپس در سال 1986 میلادی مفتخر به دریافت درجه دکتری تخصصی (پسا دکتری یا فوق دکتری) مرسوم کشور فرانسه با عنوان «Doctorat d’état ès sciences» در گرایش «Electrical Discharges at High-Voltage» از دانشگاه «پل ساباتیه» شد.

دانشگاه شیکوتیمی کبک

سپس وی در سال 1982 به کانادا رفت، وابستگی آکادمیک پروفسور فرزانه، دانشگاه شیکوتیمی کبک است.

فيلد پژوهشي پروفسور فرزانه در زمينه مهندسي قدرت دربرگيرنده مهندسي ولتاژ بالا، اثر نامطلوب يخ و هواي سرد روي تجهيزات  شبكه‌هاي  برق  قدرت، ديس شارژ  نسبي و  جرقه‌اي  در  سطح  يخ  و  فواصل  هوايي، تكنيك‌هاي يخ‌زدايي و  پوشش‌ها و مواد نانوي زيان‌رسان به يخ و داراي كاربرد در شبكه‌هاي برق قدرت است. نتيجه پژوهش‌هاي سودمند و  پيشگامانه پروفسور فرزانه در زمينه‌هاي ياد شده، گستره علمي افتخارآميزي در سراسر جهان پديد آورده است كه دربرگيرنده صدها مقاله در ژورنال‌هاي پژوهشي فني و كنفرانس‌هاي بين‌المللي است. وي در تدوين و تهيه‌ تعداد بي‌شماري از استانداردها، راهنماها، بروشورهای فنی و تألیف‌نامه‌های تخصصی و آینده‌نگر مربوط به انستیتوی مهندسین برق و الکترونیک (IEEE) و شورای بین‌المللی سیگره (CIGRÉ) (شورای جهانی شبکه‌های برق فراگیر) نقش اساسی داشته است.

ایشان بیش از 1300 مقاله علمی و فنی در ژورنال‌های معتبر دارد و بیش از 15 هزار بار به مقالات ایشان رجوع شده است. همچنین تألیف سه کتاب‌ و پانزده بوک چپتر را انجام داده‌اند که سه کتاب ایشان به زبان چینی نیز ترجمه شده است. یکی از کتاب‌های استاد فرزانه نیز توسط یکی از اساتید دانشگاه صنعتی شریف در حال ترجمه به زبان فارسی می‌باشد و قرار است به زودی چاپ شود.

شاخص h –index پروفسور فرزانه در حال حاضر 58 است، این شاخص عددی است که  بهره‌وری و تأثیرگذاری علمی پژوهشگران را به صورت کمی نمایش دهد. این شاخص با در نظر گرفتن تعداد مقالات پر استناد افراد و تعداد دفعات استناد شدن آن مقالات توسط دیگران محاسبه می‌شود.

ایشان سمت‌های مختلفی چون رئیس، نايب رئیس، هماهنگ‌کننده، سازمان‌دهنده و عضو در کنفرانس‌های بین‌المللی داشته‌اند که در کشورهای مختلفی برگزار شده است.

شماری از جوايز و  افتخارات  پروفسور  فرزانه  از  سال  1984 ميلادي  تا كنون،  به عبارت زیر است؛

2019 دریافت جایزه رسمی کنفرانس بین‌المللی IWAIS به پاس کارها و پژوهش‌های پیگیرانه در زمینه‌ی یخ زدگی جوی در شبکه‌های برق

2017  فلوی (Fellow) برگزیده آکادمی مهندسی کانادا

2017 جایزه بهترین مقاله کنفرانس بین المللی IWAIS  با همکاری دو استاد چینی

2017 جایزه رسمی از طرف انستیتوی تحقیقاتی نیروی برق چین (CEPRI) و موسسه مهندسی و فناوری (IET) به دلیل سهم برجسته‌ای که به عنوان سردبیر ژورنال برق فشار قوی(High voltage journal ) در توسعه آن داشته‌اند.

2016 فلوی برگزیده موسسه مهندسان برق و الکترونیک (IEEE)

2015 لوح تقدیر ویژه به دلیل خدمات برجسته ایشان از طرف موسسه دی الکتریک و عایق الکتریکی (IEEE DEIS)

2013 يکی از  شانزده دانشمند معاصر برگزیده که تاثیر خارق‌العاده‌ای بر ناحیه سگنه لاک –سن- ژان استان كبك كانادا داشته است.

2013 برنده جایزه کنفرانس عایق الکتریکی و پدیده‌های دی الکتریک (CEIDP) مربوط به سازمان جهانی(IEEE DEIS) موسوم به« Whitehead Memorial Lecture Award»

2012 جایزه «Urgel-Archambault» از سازمان «ACFAS» به پاس یک عمر تلاش‌های برجسته در حوزه مهندسی

2010 برنده جايزه «ADRIQ/NSERC»  به دلیل همکاری‌های مثمر ثمر با هایدرو کبک و ایجاد همكاري‌ بين صنعت و دانشگاه

2009 توسعه پوشش‌هاي نانو ساختار يخ زدا که به عنوان يكي از ده اختراع مهم سال  2008 ميلادي به قلم مجله علمي كبك انتخاب شد.

2009 برنده جایزه پرزيدنت از طرف جامعه مهندسی استان کبک به پاس پژوه  و آموزش خارق‌العاده ایشان در حوزه مهندسي

2008 برنده جايزه «چارلز بیدل» شهروندي كبك به پاس قدردانی از مشاركت استثنايي او در پیشرفت علمی و  نظام اجتماعي كبك به عنوان شخصي از جامعه فرهنگي

 

2007 فلوی برگزیده انستیتوی مهندسین برق و الکترونیک (IEEE)

2005 کسب مرتبه استاد افتخاری دانشگاه چونگ‌چینگ، چین

2005 فلوي  برگزيده انستيتو  مهندسي  كانادا  (EIC) براي  تحقیقات بسيار  خلاقانه  و  تلاش‌هاي  برجسته در  توسعه مهندسي كانادا

2005 برنده جايزه «Circle of Excellence» دانشگاه  كبك به  پاس موفقیت‌های  علمی و تحقیقات تأثيرگذار

2005 برنده جايزه «NSERC Leo-Derikx» به  پاس   همكاري  طولانی‌مدت بين  صنعت  و  دانشگاه  و  پايه‌گذاري بزرگ‌ترين مركز تحقیقاتی يخ زدگي جوی در سراسر جهان

2004 برنده جايزه بهترين  مقاله  در كنفرانس شرقي برف، پورتلند ماين كانادا با  همكاري  يك  دانشجوي شهركردي و یک دانشجوي فوق دكتري چيني

2004  قرار گرفتن در ليست 100 پيشگام نوآور داراي توان ايجاد تغيير در جهان، توسط مجله مك‌لين كانادا

2001 فلوی برگزيده انيستيتو مهندسي و تكنولوژي (IET) براي پيشگامي دايناميك در مهندسي برق

2000 برنده جايزه  بهترين  مقاله  در  كنفرانس  شرقي  برف،  اتاوا،  انتاريو،  كانادا  با  همكاري  يك  دانشجوي ايراني

2000 برگزيده  شدن  تحقيق  علمي  ايشان  با  عنوان  توسعه مدل  رياضياتي  براي  پيش‌بيني  تخليه الكتريكي ایزولاتورهای پوشيده از يخ به عنوان يكي از  ده اختراع مهم سال 1999، بر اساس اعلام مجله علوم كبك اين يك مدل منحصر به فرد و پيش رو در سطح دنياست.

1999 برنده جايزه بهترين مقاله در سمپوزيوم جهاني مهندسي ولتاژ بالا (ISH)، لندن، انگلستان با همكاري يك دانشجوي آلماني

1999 برنده جايزه بهترين مقاله در كنفرانس شرقي برف، نيوبرانزويك، كانادا

1998 قرار  گرفتن نام  ايشان در  دو  منبع  شامل پانصد  پيشگام  تأثيرگذار هشتمين  چاپ  بين‌المللي، انستيتوي  بيوگرافي  آمريكايي،  ايالات  متحده  آمريكا و واژه نامه جهاني  بيوگرافي،  چاپ  بيست  و  هفتم، مركز جهاني بيوگرافي، كمبريج

1996 دريافت  لوح  سپاس  به  مناسبت  برگزاري  و  سرپرستي  هفتمين  دوره‌ي  كنفرانس جهاني يخ‌زدگی سازه‌ها (IWAIS ’96)، براي اولين بار در استان كبك كاناد پژوهشگران 21 كشور جهان به مدت پنج روز در اين كنفرانس شركت كردند.

1996 جايزه «Louis-Élie Beauchamp du Mérite Scientifique Régional» براي تلاش‌های برجسته در علوم مهندسي و بنيادی و پيشرفت علوم در ناحیه سگنه لاک-سن-ژان

1992 برنده جايزه بهترين مقاله علمی در كنفرانس جهاني مهندسان سازه‌هاي قطبي و دريايي در سن فرانسيسكوي ايالات متحده آمريكا

1991 سخنران مدعو آكادمي علوم چين

1989-1984 بورس پروفسور پژوهشگر شورای تحقیقات علوم طبیعی و مهندسی کاناداNSERC

در سال 2020 نیز پروفسور فرزانه برنده یک جایزه معتبر با عنوان «فلوی شورای جهانی شبکه‌‏های برق فراگیر» از شورای جهانی شبکه‏‌های برق فراگیر (CIGRÉ) شد که این خبر فرصتی پیش آورد تا «خبرکانادا» در همین راستا مصاحبه‌ای اختصاصی با ایشان انجام دهد. مصاحبه اختصاصی خبر کانادا با پروفسور مسعود فرزانه را در ادامه می‌خوانید.

1- با تشکر از شما که وقتتان را در اختیار ما قرار دادید، لطفاً ابتدا در مورد شورای جهانی شبکه‌‌های برق فراگیر و از جایزه این شورا و همینطور اهداف این شورا برایمان بگویید؟ شما از چه زمانی به این شورا پیوستید؟

تقریبا نود کشور در سیگره (CIGRÉ) عضویت دارند. برخی از این کشورها با هم و یک کمیته مشترک را تشکیل می‌دهند برای همین در سیگره مجموعا شصت کمیته جهانی وجود دارد. 151 هزار متخصص و هزار و دویست و پنجاه شرکت فعال در زمینه تولید توزیع و انتقال در آنجا عضویت دارند. ایران هم حدوداً سی سال است که به عضویت این سازمان درآمده است.

«سیگره» سازماندهی‌اش به گونه‌ای است که یک کمیته اجرایی بزرگ دارد و تمام کشورهای عضو در آن نماینده دارند. در این کمیته یا شورا یک سری تصمیمات استراتژیک گرفته می‌شود. سپس تصمیمات گرفته شده به شورای فنی ( متشکل از 21 نفر عضو) ارائه شده و در آنجا نهایی می‌شود. همچنین در این شورا در مورد اجرای اقدامات الویت دار تصمیم‌گیری می‌شود. این استراتژی‌ها هر کدام با توجه به اینکه در چه زمینه‌ای باشند به کمیته‌های تخصصی مربوطه ارجاع داده می شوند.

سازمان سیگره چهار استراتژی اصلی دارد، البته سالانه این الویت‌ها ممکن است تغییر کنند:

– استراتژی اول «سیگره» شبکه‌های برق در آینده است؛ مهم است که بدانیم در 50 سال آینده شبکه‌های تولید و توزیع و انتقال برق چگونه تغییر و تکامل پیدا خواهند کرد، این تغییرات بستگی به میزان مصرف برق در سطح جهانی و تغیرات آب و هوا دارد.

– استراتژی دوم توجه به محیط زیست است. خطوط انتقال برق آلایندگی‌هایی مثل امواج  الکترو مغناطیسی ایجاد می‌کنند که برای گیاهان و جانوران زیان بارند. از طرف دیگر این خطوط روی زیبایی فضای‌های شهری نیز تاثیر می‌گذارند. این استراتژی در راستای رفع و بهبود مسائل گفته شده است.

– استراتژی سوم در مورد بهترین روش استفاده از شبکه‌های برق موجود است. «سیگره» توصیه‌هایی برای بهبود و استفاده بهینه از شبکه های برق جهانی و همینطور شبکه ملی هر کشور دارد.

– و بلاخره استراتژی چهارم در مورد روش‌های اطلاع رسانی به کلیه دست اندرکاران صنایع برق می‌باشد. این کار به روش‌های مختلفی انجام می‌شود؛ مثل تشکیل کنفرانس‌ها (یکی از کنفرانس‌های بسیار مهم و مشهور آن در پاریس است که هر دو سال یک بار تشکیل می شود و معمولا در حدود 5 هزار نفر از 90 کشور عضو در آن شرکت و باهم تبادل نظر می‌کنند.)

چاپ مقالات و بروشورهای فنی که بسیار مهم و شامل توصیه‌های استانداردی برای آینده هستند.  من تاکنون سرپرستی بیش از ده مورد از این کارها را بر عهده داشته‌ام. البته کنفرانس‌های ملی و سالانه‌های دیگری نیز در هر کشور عضو برگزار می‌شوند.

در «سیگره» بیشتر افراد و شرکت‌های صنعتی حضور دارند تا دانشگاهی و هدف اصلی نیز اطلاع‌رسانی به صنعت است.

2- جایزه جدید «سیگره» به دنبال کدام فعالیت‌ها و پژوهش‌ها به شما تعلق گرفت؟

یکی از رشته‌هایی که من توانستم بیش از هر چیز دیگر وارد «سیگره» کنم، مسئله مربوط به انتقال انرژی در مناطق سردسیر است. در این مناطق تولید، انتقال و توزیع برق مسائلی دارد که با مسائل کشورهای دیگر متفاوت است. حدوداً سی کشور جهان با مسائل یخ زدگی سازه‌ها و جمع شدن برف روی شبکه‌های انتقال و توزیع برقشان به صورت جدی روبرو هستند. به عنوان مثال کشورهایی مثل آمریکا، ژاپن، کانادا و کشورهای اسکاندیناوی که ضمناً جزو کشورهای بزرگ صنعتی نیز هستند.

من در کانادا افتخار پایه گذاری تحقیقات کاربردی به صورت سیستماتیک و جامع در زمینه انتقال انرژی در مناطق سردسیر را دارم و توانستم این رشته بسیار با اهمیت را به صورت جامع وارد سیگره کنم.  بنابراین من افتخار سرپرستی و عضو کلیدی بیش از ده کارگروه را دارم. همچنین افتخار تالیف و انتشار بیش از 15 بروشور فنی و حدود 50 سخنرانی مهم در جلسات این سازمان را داشته‌ام. همچنین به صورت مستمر مشوق شرکت مهندسین جوان و دانشجویان برای ورود به این سازمان بوده‌ام. یکی از کارهایی که به آن افتخار می‌کنم، کمک موثر من در راستای ورود زنان در جامعه مهندسی بوده است. من تا سال 2016 عضو کمیته اجرایی سیگره کانادا بودم و در سال 2015 با تلاش‌های زیاد موفق شدم سازمان مربوط به مهندسان زن را در سیگره کانادا راه‌اندازی کنم  که پس از آن سیگره جهانی هم از آن بهره‌مند شد.

دریافت این جایزه در رابطه با همین کارها و خدماتیست که من توانسته‌ام در پیشبرد هدف‌های این سازمان انجام دهم.

3– در مورد طرح «زنان در مهندسی» بیشتر برایمان صحبت می‌کنید؟ این طرح چطور  و بر اساس چه ایده‌هایی شکل گرفت؟

ابتدا من این کار را در  سازمان جهانی مهندسین برق و الکترونیک(IEEE) انجام داده بودم. این سازمان حدود 450 هزار عضو دارد و مرکز اصلی آن در آمریکا است. من رئیس یکی از سازمان‌های تشکیل دهنده آن بودم (IEEE DEIS) و در آنجا با تلاش‌های زیادی که انجام  دادم راه را برای ورود زنان مهندس برق و الکترونیک به این سازمان هموار کردم. در سال  2015 نیز به تشکیل این سازمان در «سیگره» کمک کردم و پس از تشکیل سرپرستی آن به یک مهندس خانم واگذار شد.

اصولاً مهندسی رشته‌ای است که تاکنون مردها در بسیاری از کشورها بیشتر به سمت آن گرایش داشته‌اند و دانشجویان دختر کمتری برای ورود به این رشته که شغلی مردانه تلقی می‌شود، علاقه نشان داده‌اند. شاید قبلاً خانم‌ها اعتماد به نفس کمتری برای کار در محیط مهندسی داشته‌اند، بنابراین این کار بدین منظور انجام گرفت که جایگاهی  به مهندسان زن در دنیا داده شود تا آنها بتوانند با اعتماد به نفس کامل همگام با مهندسین مرد پیشرفت کنند و به موفقیت در خورشأن خود برسند. در حال حاضر حدود 20 کشور جهان در سازمان «Women in engineering» زیر نظر سیگره، عضویت دارند.

4-  درباره بزرگترین لابرتوار یخزدگی جوی که توسط شما در کانادا پایه گذاری شده صحبت بفرمايید؟

در کانادا و آمریکا یکی از شاخص‌های مهم جهت بررسی رتبه علمی دانشگاه یا یک سازمان، درنظرگرفتن تعداد کرسی‌های(chair) آن است. من در سپتامبر سال 1997 موفق شدم با مشارکت و سرمایه‌گذاری شرکت‌های برق و دولت فدرال کانادا یک کرسی تحقیقاتی صنعتی (Industrial Research Chair) تشکیل دهم و با سرمایه گذاری میلیون‌ها دلار  مجموعه ای انسانی از دانشجویان، استادان و تکنسین‌ها را با هدف بررسی برف و یخ و آلودگی هوا و اثرات آن، گرد هم بیاورم.

و درست چند ماه بعد، یعنی در ژانویه 1998 بعد از ایجاد کرسی

(Industrial Research Chair on Atmospheric Icing of Power Network Equipment» (CIGELE»، یخ‌زدگی بسیار بزرگی در تاریخ کبک اتفاق افتاد و سه روز مداوم باران‌های یخ زا بارید. این باران به هرچیزی که که اصابت کند موجب یخ زدگی آن می‌شود. در آن واقعه 70 تا 100 میلی متر یخ روی زمین جمع شده بود و نیمی از ساکنین استان کبک که حدود 25 درصد جمعیت کانادا را تشکیل می‌دهد با قطعی برق مواجه شدند. بسیاری از صنایع از کار افتادند و خسارت‌های زیادی به زیربناهای کانادا وارد شد. این اتفاق خسارت‌های زیادی هم در شمال شرق آمریکا و دیگر استان‌های شرق کانادا به بار آورد. هزینه این واقعه در آن سال حدود 5 میلیارد دلار تخمین زده شد.

در آن زمان کرسی تحقیقاتی من تنها جایی بود که به صورت سیستماتیک مشغول کار در این زمینه بود. این واقعه زنگ خطری بود و باعث شد که ما تحقیقات جدیدی را برای پیدا کردن راه حل‌های موثر و عملی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت شروع کنیم.

در همین سال‌ها دولت کبک و شرکت برق هایدروکبک کمیسیونی تشکیل داده و درصدد بودند که چگونه این مسئله را حل کنند. این کمیسیون سیزده نفر عضو جهانی داشت و من نیز به دلیل اطلاعات جامع علمی و کاربردی که در این زمینه داشتم به عنوان يكی از این سیزده نفر انتخاب شدم.

ما در این کمیسیون باید در مدت کوتاه سه چهار ماهه گزارشی از این اتفاق و راه حل‌های عملی مناسب و مقرون به صرفه را ارائه می‌دادیم. برای همین روزی 10 الی 15 ساعت کار می‌کردیم و آنجا بود که من فکر کردم به دولت کانادا و کبک پیشنهاد ایجاد یک لابراتوار را بدهم؛ به رغم اینکه تاسیس و نگهداری چنین لابراتواری نیازمند هزینه گزافی بود. هدفم از این پیشنهاد این بود که مسائل برف و یخ را در داخل لابراتوار در تمام طول سال، حتی در تابستان که اثری از برف و یخ هم نیست، آزمایش کنیم و  بتوانیم باران‌های یخ زا، ابرهای سرد و یخ زا و برف را در این لابراتوار و در سطح کوچک روی خطوط انتقال  شبیه‌سازی کنیم. این پروژه با استقبال زیادی در کانادا و چندین کشور دیگر روبرو شد و در میان رقابت‌ با بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز بزرگ تحقیقاتی به عنوان پروژه برتر از میان صدها پروژه دیگر انتخاب شد.

این لابراتوار بزرگ جهانی سرانجام در سال 2000 در پردیس دانشگاه شیکوتیمی، در استان کبک با یک سرمایه گذاری کلان تأسیس شد. در مراسم افتتاحیه این لابراتوار جهانی بیش از 800 شخصیت علمی جهانی، شخصیت‌های سیاسی از جمله چندین وزیر و نماینده مجلس و شهرداران شرکت داشتند. چندین کانال تلویزیونی از جمله  شبکه تلویزیونی دیسکاوری این خبر را به طور مستقیم پوشش دادند.

وجود این لابراتوار باعث شد تا من موفق به ایجاد یک مرکز بزرگ تحقیقانی جهانی در سال 2003 شوم.

همچنین باید بگویم که «شورای تحقیقات علوم طبیعی و مهندسی کانادا» ( NSERC) جوایزی دارد و یکی از مهمترین جوایزش در سال 2005 به دلیل راه اندازی این مرکز تحقیقاتی جهانی و ایجاد بزرگترین لابراتوار در این زمینه به من اعطا شد. این شورا جایی است که معمولا بیشتر بودجه تحقیقاتی استادان و دانشجویان در کانادا توسط آن تامین می‌‌شود.

5-  فرمودید که«شورای تحقیقات علوم طبیعی و مهندسی کانادا» عنوان جهانی به لابراتوار شما داد، این لابراتوار چگونه جهانی شد؟

کرسی 17 ساله « Industrial Chairs» در سال ششم خود بود که من توانستم کرسی دیگری هم در سال 2003 داشته باشم. کرسی دوم که یک کرسی رده یک محسوب می‌شد با عنوان«Canada Research Chair on Atmospheric Icing Engineering of Power Networks (INGIVRE)» به مدت 14 سال طول کشید. در آن سال‌ها من جزو تنها کسانی بودم که به طور همزمان دو کرسی داشتم.

کشورهای دیگر وقتی یخ زدگی 1998 کانادا را دیدند این مسئله را جدی گرفتند و به فکر افتادند که اگر چنین اتفاقی در کانادا افتاده است، ممکن است در هر کشور سردسیر دیگری نیز اتفاق افتد.

به همین منظور و  با توجه به فعالیت‌ها و تحقیقات مفیدی و موثری که زیر نظر من به جامعه صنعتی ارائه شده و در حال ارائه بود و اعتبار جهانی این فعالیت‌ها و تحقیقات، بسیاری از کشورهای دیگر عضو کرسی من شدند و سرمایه‌گذاری قابل توجهی در این زمینه انجام دادند. اینگونه بود که مرکز تحقیقاتی من و لابراتوار آن جهانی شدند.

6- در مورد بورسیه دانشجویان و پژوهشگران از بنیاد مسعود فرزانه برایمان صحبت می‌فرمایید؟ برای دریافت آن دانشجویان چه مراحلی را باید طی کنند و چه رزومه‌ای باید داشته باشند؟ 

در مورد بورسیه تحصیلی دانشجویان که از بنیاد مسعود فرزانه تأمین می‌شود، باید بگویم که من در طول عمرم استاد دانشگاه بوده‌ام و تا به حال افتخار سرپرستی دانشجویان زیادی را در دوره‌های کارشناسی ارشد، دکترا و فوق دکترا داشته‌ام. همانطور که می‌دانید دریافت یک بورس عالی برای یک دانشجو علاوه بر اینکه یک کمک مالی است، قبل از هر چیز یک افتخار بزرگ است و در پیدا کردن شغل در آینده هم به دانشجو کمک زیادی می‌کند.

همین امر و همچنین علاقه من به تداوم این رشته توسط نسل جوان موجب شد که به فکر ایجاد یک بنیاد با سرمایه‌گذاری نسبتاً بزرگی بیفتم که سود آن می‌توانست تامین مالی چند بورس عالی سالانه و همیشگی را برای سه دانشجو مهیا کند. به این صورت بود که بنیاد مسعود فرزانه سال 2010 ایجاد شد. بنابراین، از طریق این بنیاد سالانه سه بورس به سه دانشجو ارشد و دکترا تعلق می‌گیرد. در جمع 16 هزار دلار سالانه به سه دانشجویی ممتازی تعلق می‌گیرد که در زمینه یخ زدگی خطوط انتقال تحقیقی داشته باشند.

7- و اما جایزه «مسعود فرزانه» چیست؟

در مورد جایزه بین المللی مسعود فرزانه هم باید بگویم که در سال 2010 این جایزه توسط دانشگاه شیکوتیمی کبک به افتخار من که در زمینه انتقال و توزیع انرژی در نواحی سردسیر فعالیت کرده بودم، ایجاد شد. دلیلش این بود که کارهای من باعث شد که این دانشگاه به عنوان لیدر در این زمینه در دنیا شناخته شود. این جایزه تا سال 2017 به صورت سالانه اهدا می‌شد و بعد از آن دو سال یک بار به کسانی که در کارشان نقش یخ‌زدگی خطوط انتقال را در نظر گرفته باشند، اهدا می‌شود. شرایط اهدای این جایزه به یک پژوهشگر اهمیت و تاثیرگذاری تحقیقات، اصالت، پیشگام بودن، مقالات،کارهای چاپ شده و کیفیت رزومه ارائه شده است.

 

8- در حال حاضر  در حال انجام چه کار تحقیقی و پژوهشی هستید؟ همچنان در دانشگاه شیکوتیمی کبک مشغول هستید؟

من همچنان کارهای پژوهشی خود را در زمینه اثرات هوای سرد روی شبکه‌های انتقال و توزیع انرژی برق ادامه می‌دهم. با وجود اینکه از دانشگاه کبک بازنشسته شده‌ام اما هنوز همکاری خود را با این دانشگاه ادامه می‌دهم. شش تن از دانشجویان سابقم و کسانی که با من کار می کردند در دپارتمانی که خود من در آن مشغول بودم به سمت استادی رسیده‌اند و من هنوز با آنها همکاری می‌کنم، با هم مقاله می‌نویسیم و دانشجوی مشترک داریم.

از سوی دیگر، من در حال حاضر در حال نگارش چندین کتاب از جمله یک کتاب درسی به زبان فرانسه هستم.

اما بزرگترین فعالیتم مربوط به «سیگره» و سازمان برق و الکترونیک (IEEE) هست.

از جمله این کارها، حدود دو سال است که سرپرستی یکی از کارگروه‌های بزرگ «سیگره» را عهده دار می‌باشم. در این کارگروه مطالعاتی روی  جرقه زدن ایزولاتورهای خطوط انتقال، تحقیقاتی صورت می‌گیرد( وقتی آلودگی جوی روی ایزولاتورها می‌نشیند باعث ایجاد جرقه‌های الکتریکی و قطعی برق می‌شود). متخصصانی از 30 کشور دنیا در این کارگروه عضو هستند و نتایج تحقیقات خود را به آنجا می آورند. از کارهای دیگر در این کارگروه جلوگیری از جمع شدن یخ و برف روی خطوط انتقال است. مسئله مهم چسبندگی یخ است و اینکه چطور می شود خطوط انتقال به صورتی ساخته شوند که پوشش‌هایی داشته باشند که یخ به آن نچسبد.

پروژه دیگر این کارگروه جلوگیری از ایجاد سرو صدا (Noise Corona) توسط خطوط انتقال است. منظورم نویزهایی است که روی امواج الکترومغناطیسی، رادیویی و تلویزیونی تاثیر می گذارند و برخی از آنها هم شنیده می شوند و گوش خراش هستند. خطوط انتقال برخی اوقات از نزدیکی شهرها عبور می‌کنند و این سروصداها باعث شکایت ساکنان آن مناطق می‌شود.

یکی دیگر از کارهای این کارگروه جلوگیری از زنگ‌زدگی قسمت‌های فلزی خطوط انتقال در آب و هوای سخت است. این کارگروه روی پوشش‌های جدید برای جلوگیری از زنگ‌زدگی و استتار کار می‌کند. استتار خطوط در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان مورد استقبال اهالی قرار گرفته است؛ چون کاربرد این روش موجب می‌شود که این خطوط کمتر دیده شوند و زیبایی محیط و فضاهای شهری به هم نخورد.

درحال حاضر روی نوشتن بروشورهای فنی در زمینه موضوعات گفته شده هستیم. از ایران هم در این مورد تماس گرفته‌اند که قول داده‌ام به محض چاپ شدن این اطلاعات را در اختیارشان قرار دهم.

یکی دیگر از کارهای بزرگی که الان در حال انجام آن هستم، نوشتن گرین بوک (Green Book) برای سیگره می‌باشد. این نوع کتاب‌ها محتوی جدیدترین اطلاعات فنی در مورد خطوط انتقال انرژی در آب و هوای گوناگون هستند و می‌توانند مورد استفاده متخصصان صنعتی و پژوهشگران دانشگاهی قرار گیرند.

همچنین برای سازمان برق و الکترونیک (IEEE) که حدود 450 هزار عضو در سرتاسر جهان دارد، کارهای اجرایی نسبتاً زیادی انجام می‌دهم ( مثل نگارش position papers، استاندارهای جهانی و سرپرستی چندین گروه). یکی از استاندارهای که این سازمان ایجاد کرده و من سرپرستی کرده‌ام این بود که چطور ایزولاتورهای موجود در محیط سرد را می‌شود در لابراتوار تست کرد. این استاندارد در کشورهای سردسیر در حال حاضر مورد استفاده است.

اینکه انتخاب ایزولاتورها برای نواحی سرد چطور اتفاق بیفتد؟ سایز و شکل آنها چگونه باشد که مشکلی پیش نیاید پروژه دیگری است که من سرپرستی می‌کنم. این استاندارد جهانی زیر چاپ است و قرار است در ماه ژانویه در نیویورک چاپ ‌شود.

9- به عنوان فردی موفق در زمینه برق و انرژی چه سخنی برای جوانان به خصوص جوانان ایرانی دارید که تازه قدم در این مسیر گذاشته‌اند؟ لطفا كمی درباره سختی‌ها و تجربیات‌تان برای آنها بگویید؟

تا آنجا که به یاد دارم و در آن زمان‌ها که من در ایران بودم، وابستگی فامیلی و چشم و هم چشمی بین افراد زیاد بود و برای همین بسیاری از خانواده‌ها فرزندانشان را بیشتر به سمت رشته‌های پولسازی همچون پزشکی و مهندسی سوق می‌دادند.

در انتخاب دانشجویان برای من همیشه مهم بوده که بدانم آنها با ادامه تحصیل چه هدفی را دنبال می‌کنند؟

اولین توصیه من به آنهایی که تصمیم به ادامه تحصیل دارند این است که در زمان انتخاب رشته باید قبل از هر چیز مطمئن باشند که به رشته انتخابی خود علاقه‌مندند. باید بدانند هدفشان از رشته انتخابی خود چیست؟ در آینده می‌خواهند چه کاره شوند؟

برای مثال، کسی که می‌خواهد استاد دانشگاه در رشته برق شود باید متوجه باشد که ده سال از عمر خود را صرف تحصیل و تحقیق در این راه خواهد کرد تا بتواند به این شغل راه یابد. پس بسیار مهم هست که وقتتان را برای کاری صرف کنید که به آن علاقه دارید.

در مسیر هم دشواری‌های زیادی وجود دارد و هر فرد نسبت به خودش و راهی که انتخاب می‌کند، سختی‌هایی را تجربه خواهد کرد.

خود باوری و روی پای خود ایستادن

یکی دیگر از مواردی که برای رسیدن به هدف و موفقیت ضروریست خود باوری و روی پای خود ایستادن است.

برای مثال، هدف اصلی من در زندگی آن بود که بتوانم با پیشبرد علم و دانش در رشته مهندسی برق و انتقال انرژی که به آن علاقه زیادی داشتم، تحقیقاتی در جهت توسعه و بهینه کردن این صنعت مهم انجام دهم. استادی دانشگاه یکی از مشاغلی بود که می‌توانست مرا در رسیدن به این هدف نزدیک کند. بنابراین باید برای رسیدن به این هدف ادامه تحصیل می دادم تا با اخذ دکترا اولین گام را در این جهت بردارم. این کار احتیاج به عزمی راسخ، برنامه‌ریزی و پشتکار بسیار داشت.

چون در آن زمان در ایران این مقطع تحصیلی وجود نداشت، من باید برای ادامه تحصیل به خارج از کشور می‌رفتم. بنابراین، قبل از سفر دو سال در شرکت توانیر و پروژه‌های مختلف کار کردم و تجربه صنعتی و درآمد من کمک کرد که بتوانم  برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروم.

من معتقدم که هر فردی اگر با توجه به استعداد و ظرفیت‌های خود راهش را با تأمل انتخاب کند و بداند که در زندگی چه می‌خواهد، حتما به هدفش خواهد رسید و موفق خواهد شد. می‌گویند خواستن توانستن است.

تا آنجا که میسر است باید در طول راه از رقابت‌های ناسالم پرهیز کرد. در عصر ما رقابت سالم رقابت با یک همکلاسی یا همکار نیست، باید به سر تا سر جهان نگریست. لازم است که دانش خود را به روز نگه داریم و با کارهای نوین انجام گرفته در زمینه کاریمان در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های بزرگ جهان آشنا شویم. به این صورت می‌شود پیشرفت کرد و حتی در سطح جهانی درخشید.

 

خبرکانادا، مرجع اخبار روز سراسر کانادا