آیین کهن پهلوانی و ورزش زورخانه در فهرست میراث ناملموس یونسکو نیز به ثبت رسیده است

برای سالیان متمادی «زورخانه» مکانی جدایی‌ناپذیر از عناصر یک محله بود. در کنار بوی نان و صدای زنگ دوچرخه‌ها که در گذر محلات می‌پیچید، نوای «ضرب زورخانه» هم صدایی آشنا برای ساکنین محل بود. «زورخانه» فقط محل ورزش نبود بلکه پناهگاهی بود برای افرادی که ظلم دیده بودند و «پهلوان» مردی بود که با تمام هیبت و احترامی که داشت، همواره حامی مردمانی بود که نیاز به کمک داشتند.

ورزش و انجام حرکات پهلوانی جزو فعالیت‌های اصلی روزمره ایرانیان در دوران باستان بوده‌است. جامعه آن زمان ارزش خاصی برای ورزشکارانی قائل می‌شد که برای قدرت بدنی و شجاعت روحی که در اختیار داشتند، شکرگزار بوده‌اند.

با این حال بر پایه رفتار و منش تاریخی و اسطوره‌های ایران زورخانه می‌تواند دست کم در ایران تاریخی بسیار کهن‌تری داشته باشد.

جایگاه زورخانه پس از اسلام در زنده‌کردن فرهنگ و آیین افتادگی و برادری که از عهد باستان داشته‌است، اهمیت ویژه دارد.

فرهنگ پهلوانی

فرهنگ پهلوانی میراثی است که امروزه جوامع از هر لحاظ نیازمند آن می باشند و در تمامی دنیا ستوده می شود. این گوهر گران‌بهای زورخانه نماد سخاوت، ایثار، از خودگذشتگی، جوانمردی، شجاعت، و افتادگی است.

مرام پهلوانی ورزش را از یک امر کاملا جسمی و فیزیکی بیرون آورده، چرا که زورخانه مکتب تربیت جسم و روح است.

بیشتر بخوانید: ۱۸  مه روز جهانی موزه و میراث فرهنگی

ورزش زورخانه‌ای و ویژگی‌های آن

ورزش زورخانه‌ای آداب و سنتی خاص دارد. آداب و سننی که با پیروی از پهلوانان و دلاوران افسانه‌ای دوره باستانی، خُلق و خوی مردانگی و مروت و جوانمردی را در ورزشکاران برمی‌انگیزد یا نیرو می‌بخشد.

این ویژگی‌های نیکو در قالب شعرها و داستان‌هایی به صورت آهنگین و به همراهی «ضرب زورخانه»  که مهم‌ترین ساز این نوع موسیقی است، برای برانگیختن ورزشکاران در هنگام ورزش از سوی «مرشد» خوانده می‌شود.

یکی دیگر از اصلی‌ترین آداب زورخانه این است که ورزشکاران باید مواردی را از قبیل (فروتنی و از خود گذشتگی-مروت-مردانگی-سفره داری-پاکیزگی-کمک به فقرا و تنگدستان و دیگر صفات شامل پهلوانی) را رعایت کند.

آداب حضور در زورخانه

حضور در زورخانه و شرکت در مراسم آن آداب خاصی دارد و اجرای حرکات ورزشی توسط پهلوانان مستلزم پوشیدن لباس ویژه‌ای است. این لباس که به تنبان یا تنکه معروف است ویژگی‌های خاصی دارد و ورزشکاران جهت دریافت آن، باید سلسله مراتبی را طی کنند.

پوشاک ورزش زورخانه‌ای معمولاً از پارچه و چرم تهیه می‌شود و با نقوش سنتی که ریشه در هنر کهن ایران دارند، تزئین می‌شود. غالب‌ترین نقوش تزئینی در آن بته‌جقه است که در صور گوناگونی ظاهر می‌گردد و آن را نمادی از سرو دانسته‌اند.

بته می‌تواند با حفظ هویت گیاهگونگی خود در فرم‌های دیگری ظاهر گردد که دستاورد هنر و خلاقیت هنرمندان اعصار مختلف است. این نقوش رهآورد آیین‌ها، اسطوره‌ها و باورهای مردمان گذشته است که به صورت نمادین بر روی پوشاک ورزش زورخانه جلوه‌گر می‌شود.

ثبت آیین پهلوانی در یونسکو

ورزش های زورخانه ای و کشتی پهلوانی ورزش ارزش هاست. ارزش‌های نیک که مردمان را به سوی صلح و نوع دوستی و ظلم ستیزی فرا می خواند. این ورزش آمیخته با فرهنگی است که در خون ایرانیان عجین گشته و ریشه در تاریخ سرزمین ایران دارد.

آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ برابر با ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ در فهرست «میراث معنوی یونسکو» از سوی ایران  به ثبت جهانی رسید.

خبرکانادا، مرجع اخبار روز سراسر کانادا